Aktywizowanie mózgu seniora

2022-09-07

Wracasz do domu i czujesz, że coś się przypala… A może po raz kolejny jesteś świadkiem tego, jak twój rodzic lub dziadek nie pamięta, gdzie powinien schować ręczniki, które od 50 lat znajdują się w tej samej szufladzie. Być może kojarzysz takie sytuacje.

Dla mnie najwidoczniejszym sygnałem, że coś niepokojącego dzieje się z mózgiem babci, była sytuacja tuż przed świętami, gdy powiedziała, że nie ulepi pierogów, bo... nie potrafi. I faktycznie, nie poradziła sobie z tym zadaniem. Nie była w stanie odtworzyć przepisu, który tak skrupulatnie przez lata chroniła, by nikt nie odkrył sekretu ich smaku.

Z pamięcią człowieka jest trochę jak z zabawkową ciastoliną dla dzieci. Kiedy często z niej korzystamy, jest miękka i elastyczna. Nieużywana - twardnieje, a następnie się kruszy.

Tak samo zdolności ludzkiego umysłu, takie jak koncentracja i pamięć, wraz z mijającymi latami, a także wieloma chorobami, ulegają osłabieniu. Co więcej, ubożeje zasób wykorzystywanych słów, imion bliskich i dalszych znajomych, a w efekcie może dojść do sytuacji, w której człowiek nie jest w stanie wykonywać prostych, codziennych czynności.

Dlaczego tak się dzieje?

Na stan funkcji poznawczych wpływa m.in. wiek człowieka, a wraz z nim obumierają komórki nerwowe. Dodatkową cegiełką niższego poziomu funkcjonowania intelektualnego jest przejście na emeryturę. Wtedy większość ludzi chce odpocząć, czego efektem jest niekorzystanie z pełnego potencjału mózgu. I wisienka na torcie - demencja, która w samej Polsce dotyka aż 300 tys. osób.

Kilka krótkich słów na temat demencji i jej objawów…

Demencja to zwyrodnieniowa choroba mózgu, która zaburza wyższe funkcje poznawcze, czyli pamięć, mowę, a także myślenie abstrakcyjne.

Demencja najczęściej pojawia się w okresie starczym, tj. po 65 roku życia i częściej dotyka kobiet.

Wśród najczęstszych objawów wyróżniamy:

zaburzenia zachowania - tzw. dziwactwa,
zaburzenia pamięci (głównie świeżej),
zaburzenia afatyczne, czyli zaburzenia funkcji językowych wskutek uszkodzenia mózgu,
zaburzenia orientacji wzrokowo-przestrzennej - gubienie się w swoim mieście, niemożność odnalezienia drogi do domu,
trudności z zapamiętywaniem nowych rzeczy,
zaburzenia rytmu snu oraz czuwania,
drażliwość, czasami nawet agresja.

Mózg jako mięsień napędowy człowieka...

Dokładnie tak jest. Mózg w naszym organizmie może być traktowany jak mięsień. Dlaczego? Podobnie jak wszystkie nieużywane mięśnie naszego ciała - zanika. Tak, jak delikatne ćwiczenia fizyczne są dobre dla naszego ciała, tak też aktywizacja mózgu w różnej formie powinna być elementem każdego dnia seniora.

Wielu opiekunów osób starszych kładzie ogromny nacisk na ćwiczenia umysłu, ponieważ pomagają one zachować zdrowie mózgu, mogą zmniejszyć ryzyko demencji i pomagają spowolnić rozwój już istniejących zaburzeń poznawczych.

Angażowanie seniora w takie treningi przez kilka godzin w tygodniu może przynieść ogromne korzyści dla prawej półkuli mózgowej, odpowiedzialnej za kreatywność oraz intuicję, lewej, odpowiedzialnej za logikę i porządek, a także koordynacji pracy ich obu.

Kto powinien aktywizować swój mózg?

Tak naprawdę każdy, jednak szczególnie istotne jest to dla osób, które są chore, bądź znajdują się w grupie ryzyka takich chorób jak:

udar,
demencja szeroko pojęta,
choroba Alzheimera,
choroba Parkinsona.

Bardzo znana pomoc dydaktyczna o fenomenalnych właściwościach

Mowa oczywiście o… puzzlach. Tak! Są lubiane bez względu na wiek, a z medycznego punktu widzenia to fantastyczny sposób na spędzenie czasu z wnukiem, czy chwilę dla siebie, z dala od codziennych zajęć. Dla osób z demencją puzzle są szczególnie polecane, ponieważ układanie ich stymuluje obie półkule mózgu, doprowadzając do tzw. stanu Alfa, który zachęca osobę do relaksu, odprężenia i spokoju.

Kolejnym pozytywnym aspektem układania puzzli jest socjalizacja. Wzajemne pomaganie sobie w dokończeniu układanki, wyszukiwanie odpowiednich elementów, by umieścić je we właściwych miejscach i obserwowanie (przez dłuższy czas) jak tworzy się obraz, jednoczy. Oczywiście w trakcie zabawy może pojawić się rozmowa między seniorami, a sam efekt może przywołać wspomnienie będące podstawą do dłuższej pogawędki.

Trzecią wspaniałą właściwością puzzli jest zaangażowanie, które wpływa na produkcję dopaminy, co przekłada się na zwiększone poczucie szczęścia, spełnienia, a także dumy z wykonanego zadania.

Jak wybrać odpowiednie puzzle dla seniora z demecją?

Kilka lat temu na rynku nie istniało zbyt wiele firm oferujących pomoce dydaktyczne dla seniorów. Na szczęście dzisiaj jest ich coraz więcej. Jak jednak wybrać te najlepsze, najbardziej dostosowane do potrzeb twojego bliskiego, spośród szerokiej oferty?

Głównym wyróżnikiem jest liczba elementów układanki, która powinna być ściśle związana ze stadium demencji. Przykładowo, osoby w bardzo wczesnym stadium mogą być w stanie ułożyć 100-elementowe puzzle bez większych trudności. Jednak wraz z rozwojem choroby możliwości seniora, a właściwie jego zdolności poznawcze, znacznie się obniżają i niektórzy mogą mieć trudności nawet z manipulowaniem dużymi, prostymi kształtami.

Decydując się na zakup takiej pomocy terapeutycznej, zwróć uwagę na liczbę elementów, wielkość puzzli (ważne, aby senior w łatwy sposób mógł je złapać i układać), a także na obraz, którego jednym z celów jest przywołanie specyficznych wspomnień prowokujących do dyskusji. Dotychczas rodziny seniorów z demencją były skazane na dziecięce puzzle, które co prawda miały mniej elementów, ale również infantylne, z perspektywy dorosłego, obrazki, które są angażujące tylko dla małych fanów Elsy czy Kubusia Puchatka.

Co jeszcze mogę zaoferować mojemu bliskiemu?

Poza puzzlami polecamy nasz kolejny hit, “Aquapainty ”, które służą do terapii sztuką. Malując kartkę pędzlem zamoczonym tylko w wodzie, senior otrzymuje wyraźny obraz. Dzięki temu nowoczesnemu narzędziu nie jest konieczne posiadanie talentu artystycznego, a co więcej, proces powstawania obrazu nie będzie wiązał się z zabrudzeniami.

Dobrą alternatywą, która sprawdzi się w przypadku silnego obniżenia napięcia mięśniowego oraz będzie stymulacją percepcji dotykowej, jest malowanie palcami, które dostarczy wielu pozytywnych wrażeń. Bez względu na to, czy jest malowany pędzlem, czy palcami, po wyschnięciu wody obrazek znika i nadaje się do ponownego użytku. Jeden zestaw zawiera 5 arkuszy i przedstawia przedmioty codziennego użytku, środki transportu, zwierzęta itp.

Pomoce sensoryczne

Sensory snap to gra memory, w której senior musi dopasować małą płytkę sensoryczną do obrazka znajdującego się wewnątrz pudełka. Jest wspaniałym pretekstem do zainicjowania rozmowy.

Świetnym narzędziem do terapii sensorycznej jest również płyta CD z odgłosami deszczu, dzięki której nasz bliski będzie mógł się zrelaksować, odprężyć, wyciszyć. Doznania można wzbogacić o aromaterapię zapachem przypominającym letni deszcz.

Stosowanie treningów aktywizacji mózgu z pewnością przyniesie zmiany w funkcjonowaniu seniora. Dlatego nie krytykuj go, jeśli efekty terapii wydają Ci się zbyt powolne. Pamiętaj, że w aktywizacji osoby z demencją liczy się nie tyle rezultat, co sama droga, którą podejmuje. I to, że ją w ogóle podejmuje. Liczy się proces oraz poczucie satysfakcji i radości z aktywności.

Kluczowe w dobieraniu aktywności dla seniorów z demencją jest wyszukiwanie takich, które są w pewien sposób “skazane na sukces” - co znaczy, że praktycznie zawsze się udają. Naszym celem jest zaangażowanie seniora, danie mu poczucia satysfakcji i dumy, a nie strofowanie go, że czegoś już nie potrafi zrobić. Dlatego polecane niekiedy krzyżówki, sudoku czy inne wymagające łamigłówki, w przypadku osób z demencją nie mają racji bytu - będą tylko frustrować seniora, obniżać jego nastrój i zniechęcać do podejmowania aktywności.

Gdy widzimy zaangażowanie bliskiej ci osoby w proponowane aktywności, pochwalmy ją za najdrobniejsze osiągnięcia, zachowując przy tym zdrowy rozsądek, aby twoje słowa nie zostały odebrane jako nieszczere i płytkie. Warto skupić się na szczegółach, wyróżnić, co w danym dniu udało się lepiej, a życzliwość i ciepło z pewnością zachęcą osobę starszą do dalszego działania.

Jeśli już widzisz potencjał w wykorzystywaniu profesjonalnych pomocy terapeutycznych dla seniorów, serdecznie zapraszamy na stronę: POMOCE DLA OSÓB Z DEMENCJĄ

Znajdziesz tam szeroką ofertę gier i łamigłówek. W razie pytań, napisz do nas - pomożemy dobrać najlepszą aktywność dla Twojego bliskiego.

Źródło:

https://www.active-minds.org/news/what-are-the-benefits-of-dementia-puzzles-and-what-type-of-puzzle-should-i-choose/
https://vidacareplus.pl/kategoria/wsparcie-dla-osob-z-demencja
A. Sokół - Stanisławska: Trening pamięci i koncentracji dla seniorów. Difin, 2018.
M. Barcikowska: Choroba Alzheimera jako najczęstsza postać otępienna [w:] dr n. o zdr. M. Cybulski, prof. dr hab.n.med. E. Krajewska - Kułak, dr hab.n.med. N. Waszkiewicz, prof. dr hab.n.med. K. Kędziora-Kornatowska: Psychogeriatria, PZWL, Warszawa 2017r.